De kranten in Staphorst en omgeving staan er al weken bol van: fruitmandgate.

In Staphorst was het tot voor kort een goed gebruik om fruitmanden te bezorgen bij 80-plussers en ernstig zieken. De gemeente, zorginstelingen en kerken stuurden ieder jaar hun lijstjes naar het plaatselijke Rode Kruis, die vervolgens de fruitmanden bezorgde. Een waar staaltje van Christelijke naastenliefde, zoals je in een gemeenschap als Staphorst zou verwachten.

Maar dit jaar geen fruitmanden voor de zieken en bejaarden. De voorzitter van de plaatselijke afdeling van het Rode Kruis legt de schuld bij de AVG. “Doorgeschoten wetgeving”, noemt hij het. Feit is echter, dat het niet de schuld is van de AVG zelf, maar van het toegenomen privacybewustzijn bij de gemeente, de zorginstellingen en de kerken. Met dank aan de AVG hielden zij kennelijk hun gegevensverstrekkingen nog eens tegen het licht en zagen dat zij eigenlijk al jaren de wet overtraden, namelijk de Wet Basisregistratie personen (gemeente), het medisch beroepsgeheim (zorginstellingen) en de Wet bescherming persoonsgegevens (kerken). En nu zit het Rode Kruis deze Kerst dus werkloos thuis met 700 fruitmanden.

Er is echter (ten dele) een oplossing voor dit probleem en die heet: artikel 9(2)(g) AVG. De Nederlandse wetgever mag zelf aanvullende uitzonderingen maken op het verbod om bijzondere gegevens te verwerken, zoals in casu ‘gegevens waaruit het geloof van de betrokkene blijkt’ en ‘gegevens over de gezondheid van de betrokkene’. Niks staat de Nederlandse wetgever is de weg om sociale zorg, zoals het Rode Kruis dat in casu verleent, te bestempelen als ‘zwaarwichtig belang’ als bedoeld in art. 9(2)(g) AVG en dus de UItvoeringswet AVG (UAVG) zodanig aan te passen dat die lijstjes wel kunnen worden aangeleverd. Althans… door de zorginstellingen en de kerken. De gemeente is een ander verhaal, omdat de BRP al jaren politiek op slot zit inzake uitbreiding van het gesloten verstrekkingenregime. Met de ChristenUnie in de regering is het natuurlijk nu wel de uitgelezen kans om daar eens wat aan te doen. Als we met zijn allen vinden dat mensen meer naar elkaar moeten omkijken, en instellingen als het Rode Kruis en het Leger des Heils daar structureel uiting aan geven, dan moet de politiek ook mans genoeg zijn om de privacyregels met dat streven in overeenstemming te brengen. Voor de BRP betekent dat het toevoegen van instellingen voor sociale zorg aan de lijst van toegestane ontvangers als bedoeld in Bijlage 5 bij het Besluit BRP. Dan kan de gemeente gerust de namen en adressen van 80-plussers doorgeven als het College van B&W dat wil. Voor de zorginstellingen betekent dat een uitzondering maken op het medisch beroepsgeheim voor het doorgeven van namen en adressen van (ernstig) zieken aan instellingen op het gebied van sociale zorg (kan de wetgever ook gewoon in artikel 30 UAVG regelen), en voor kerkgenootschappen betekent dat een aanpassing van artikel 22 lid 2 UAVG waarin nu nog staat dat kerken geen gegevens verstrekken aan derden zonder toestemming van de betrokkene.

De AVG eist wel dat in deze wettelijke aanpassingen waarborgen worden opgenomen om de belangen van de betrokkenen te beschermen. Ik zie twee voor de hand liggende waarborgen: 1) de betrokkene wordt in de gelegenheid gesteld om vooraf bezwaar te maken tegen de verstrekking van zijn of haar gegevens aan een instelling voor sociale zorg, en 2) het is de ontvangende instelling verboden om de gegevens zonder uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene voor een ander doel te gebruiken dan het doel waarvoor het de gegevens verkrijgt.

Het is mijn partij niet, maar ik zou in dit geval zeggen: ChristenUnie, zet ‘m op! Dan hebben de zieken en bejaarden in Staphorst volgend jaar weer een fruitmand.


Over de auteur

Terug naar het overzicht