Dit artikel is het zesde deel van onze AI-serie, waarin we je door de belangrijkste ontwikkelingen in AI gidsen. De komende tijd verschijnt er elke 2 weken een artikel in deze serie. In dit introductieblog lees je meer over wat deze serie inhoudt en vind je links naar de tot nu toe verschenen artikelen.
Eerder dit jaar deden verschillende leiders in tech, zoals Elon Musk en Steve Wozniak, een oproep om verdere experimenten met AI te pauzeren. Met de razendsnelle groei in AI-toepassingen groeit ook de angst dat we als mens de controle gaan verliezen. Sommige mensen zijn zelfs bang dat AI weleens kan leiden tot het einde van de mensheid. Kunnen we belangrijke beslissingen wel toevertrouwen aan AI? En hoe ver zijn we nog verwijderd van een toekomst waarin AI slimmer is dan wij?
Bepaalt de technologie de mensheid of bepaalt de mens de technologie?
Het is belangrijk om even stil te staan bij welk perspectief op technologische vooruitgang er wordt aangenomen.
Uitspraken als ‘AI neemt onze banen over’ zijn vaak verpakt in een vleugje technologisch determinisme. Dit betekent dat technologie wordt gezien als een ontwikkeling die autonoom is en de richting bepaalt van onze samenleving. Als je AI vanuit dat perspectief bekijkt, is het niet gek dat je al snel spreekt over existentiële bedreigingen voor de mensheid. Maar dat is niet de enige manier waarop je naar technologische vooruitgang kunt kijken.
We kunnen technologie bijvoorbeeld ook benaderen vanuit het sociaal constructivisme. Hierbij ligt er meer focus op de sociaal maatschappelijke context waarin technologie zich bevindt. In plaats van dat de technologie de mens bepaalt, bepaalt de mens de richting van de technologie.
Wat mij betreft is dat een realistischere blik. AI wordt gemaakt door mensen en wij bepalen hoe het wordt toegepast.
Hoe zit het eigenlijk met die intelligentie van AI?
Als we het hebben over de intelligentie van AI dan is er een onderscheid te maken tussen zwakke en sterke AI:
- Bij zwakke AI gaat het om toepassingen die menselijke intelligentie imiteren. Een voorbeeld hiervan is een chatbot. Je krijgt het idee dat je met iemand in gesprek bent, maar uiteindelijk kan de chatbot niet zelf redeneren.
- Sterke AI gaat meer in de richting van een computer die zelf een bewustzijn heeft. Je kent de sciencefictionachtige verwachtingen die soms worden geschept vast wel. Dit ligt echter nog ver af van de huidige realiteit.
Op dit moment heeft AI natuurlijk al wel impact op mensen. Denk aan het gebruik van AI om toeslagen of een hypotheek wel of niet toe te kennen. Of een auto die zelf kan rijden. Toch gaat dit allemaal nog om ‘zwakke AI’ die puur uitvoert wat mensen hebben geprogrammeerd. Een eigen bewustzijn zit daar zeker niet achter.
We zijn nog in controle, maar wat doen we met die controle?
We kunnen vaststellen dat AI op dit moment niet kan tippen aan ons vermogen om te redeneren. We zijn als mens nog in controle.
Nu is het zaak om te bepalen wat we doen met die controle. Er zijn namelijk concrete, problematische tekortkomingen aan AI die onze aandacht vragen. Een voorbeeld daarvan is discriminatie door bias.
Menselijke tussenkomst is noodzakelijk
We willen als mens niet onderworpen worden aan een keuze die enkel is gemaakt door een AI-systeem. Een belangrijk principe binnen AI is dan ook de menselijke tussenkomst. Een mogelijke manier om dit te bewerkstelligen is dat AI enkel als hulpmiddel dient, en dat het uiteindelijke besluit alsnog bij de mens ligt. Een andere oplossing kan zijn om transparantie te prioriteren in het proces. Door duidelijk aan te geven dat een AI-systeem een besluit heeft genomen, met eventueel de mogelijkheid tot bezwaar of een ‘opt-out’, geeft een stukje controle terug aan de betrokkene.
Momenteel is de Europese AI-verordening in de maak. Hierbij wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen risiconiveaus van bepaalde AI-systemen. De AI-systemen die worden geclassificeerd als hoog-risico krijgen te maken met bepaalde eisen. Een van de eisen is dat het belang van menselijk toezicht wordt benadrukt. AI-systemen moeten zo worden ontworpen dat natuurlijke personen het functioneren kunnen en blijven beoordelen.
De doemscenario’s liggen nog ver voor ons
We hebben dus als mens zeker nog controle over hoe AI-systemen er nu en in de toekomst uitzien. AI is een veelomvattend onderwerp en moet per situatie geplaatst worden in een bepaalde context. Daar hoort vervolgens een passende risicobeoordeling bij, zoals een Algoritme Effect Beoordeling.
Zo zal het zeker nog wel even duren voordat een AI-systeem écht begrijpt hoe wij als mens werken.
Dit artikel is onderdeel van onze AI-serie, waarin we je door de belangrijkste ontwikkelingen in AI gidsen. De volgende artikelen zijn in deze serie verschenen:
1. AI en het onvermijdelijke debat over privacy
2. AI verantwoord inzetten kan alleen als iemand accountable is
3. Zo voorkom je dat je AI-toepassing schade aanricht
4. AI en transparantie: geef gebruikers een kijkje in de keuken
5. Hoe voorkom je dat AI gaat discrimineren?
6. Waarom we de controle op AI nog lang niet kwijt zijn
7. Zo neem je je verantwoordelijkheid bij het ontwerpen, ontwikkelen en toepassen van AI
8. Hoe zorgen we ervoor dat AI zich houdt aan onze (publieke) waarden?
